Τα δύο πιο τουριστικά νησιά της χώρας ετοιμάζονται για ένα περίεργο καλοκαίρι

Όταν το Σάββατο 13 Ιουνίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κήρυσσε την έναρξη της τουριστικής περιόδου από τη Σαντορίνη, όλα τα βλέμματα από τη Μύκονο ήταν στραμμένα πάνω του. Οι Μυκονιάτες, οι οποίοι βρίσκονται σε φυσικό ανταγωνισμό με τους κατοίκους της Σαντορίνης για το έπαθλο του πιο τουριστικού νησιού της χώρας, εξέφρασαν δυσαρέσκεια για την επιλογή κι ενέταξαν την πρωθυπουργική «προτίμηση» σε μια πολιτική διακρίσεων έναντι του δικού τους νησιού.

Βέβαια, η κριτική αυτή ενέχει ένα είδος ιστορικής αχαριστίας προς την οικογένεια Μητσοτάκη, καθώς ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ως πρωθυπουργός είχε κάνει από 1990 έως το 1993 για τη Μύκονο όσα κανένας πρωθυπουργός της χώρας (τα φράγματα, τον βιολογικό καθαρισμό, το λιμάνι στον Τούρλο, την ηλεκτροδότηση της Δήλου και άλλα πολλά). Εξού και έχει αναγγελθεί ανδριάνταςτου στο νησί.

Οιαριθμοί παρόλα αυτά λένε πως η Σαντορίνη έχει περισσότερους επισκέπτες από τη Μύκονο: Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας Fraport, η οποία διαχειρίζεται και τα δύο τοπικά αεροδρόμια, τo 2019 έφτασαν στη Μύκονο18.801 πτήσεις μεταφέροντας 1.520.000 επιβάτες. Το 2018 είχαν φτάσει 17.278 πτήσεις μεταφέροντας 1.396.000 επιβάτες (αύξηση 8,8%). Το 2019 έγιναν προς τη Σαντορίνη21.319 πτήσεις (από 20.362 το 2018) μεταφέροντας 2,3 εκατ. επιβάτες έναντι 2,255 εκατομμυρίων την προηγούμενη χρονιά (αύξηση 2%). Και όλα αυτά χωρίς τα θηριώδη νούμερα της κρουαζιέρας που έχει τεράστια παρουσία και στα δύο νησιά. Είναι φανερό ότι ο τουρισμός, τόσο στη Μύκονο όσο στη Σαντορίνη, στηρίζεται στον τεράστιο όγκο επισκεπτών και, σε σχέση με την έκταση και τον τοπικό πληθυσμό τους, η λεγόμενη φέρουσα ικανότητά τους έχει προ πολλού ξεπεραστεί.

Σε Μύκονο και Σαντορίνη λοιπόν κρίνεται ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού καλοκαιριού. Κι όμως, τα δύο νησιά δεν είναι ακόμα έτοιμα να δεχθούν επισκέπτες την εποχή του κορονοϊού, ούτε ιατρικά, ούτε και από άποψης αντιλήψεων των επιχειρηματιών τους.

Για τη Σαντορίνη, όπου και εγκαινιάστηκε η έναρξη της της τουριστικής περιόδου, η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει πάρει έναν μοριακό αναλυτή Qiagen. Ο αναλυτής έφτασε στο νησί μία μόλις μέρα πριν από τον πρωθυπουργό, μαζί με 30 αντιδραστήρια, ενώ η εταιρεία έχει υποσχεθεί να παραδώσει αλλά 170 (για κάθε τεστ χρειάζεται ένα αντιδραστήριο). Αυτά είναι ελάχιστα για τις ανάγκες της τουριστικής περιόδου. Το ίδιο πρόβλημα υπάρχει σε άλλα έξι νησιά, καθώς η εταιρεία δεν είναι σε θέση να παραδώσει επαρκή αριθμό αντιδραστηρίων (αντιδραστήρια είναι οι χημικές ενώσεις που ταυτοποιούν τον ιό SARS-CoV-2, στην ουσία τα τεστ).

Την περασμένη Δευτέρα 15 Ιουνίου έληξε ο διαγωνισμός του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), θυγατρικής εταιρείας του ΕΟΦ, για την προμήθεια 14 αναλυτών σε 13 νησιά (η Ζάκυνθος λόγω μεγέθους καλείται να πάρει 2) και 8.400 τεστ (600 τεστ ανά αναλυτή). Αυτά είναι τα λεγόμενα γρήγορα τεστ (rapid test). O διαγωνισμός, που ήταν επείγων, προκηρύχθηκε στις 10 Ιουνίου και αφορά αναλυτές που θα χρησιμοποιούνται επί τόπου (point of care testing). Στον ΙΦΕΤ υπάρχουν αρκετά χρήματα για να χρησιμοποιηθούν για την αγορά παρόμοιου εξοπλισμού, παρόλα αυτά η προκήρυξη καθυστέρησε. Μεγαλύτερη δυσκολία της αγοράς είναι η εξεύρεση των σχετικών αντιδραστηρίων (τεστ), όπως αποδεικνύει η πείρα των νοσοκομείων που έχουν εφημερίες και χρειάζονται 40-50 τεστ ανά εφημερία.

Ακόμα δεν έχει ανακοινωθεί ποια εταιρεία κέρδισε τον διαγωνισμό. Όμως η μία και μοναδική εταιρεία που θα ήταν σε θέση να παραδώσει όλα τα αντιδραστήρια που ζητήθηκαν είναι λίγο ακριβότερη από τις άλλες, καθώς οι επεξεργαστές της «δουλεύουν» και άλλες λοιμώξεις πλην της Covid-19 (μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές εξοπλισμένα με αντιδραστήρια είναι τα νησιά της Αντιπάρου, της Πάρου, της Ίου, της Κέρκυρας, της Χίου και της Λέσβου). Σε άλλα νησιά, όπως στη Μύκονο, ο Δήμος έχει αναλάβει την προμήθεια του σχετικού εξοπλισμού, όμως η εταιρεία που προμηθεύει τα rapid test δεν θα μπορέσει να διαθέσει πάνω από 30-40 αντιδραστήρια την εβδομάδα. Ο κύριος όγκος των τεστ θα διεκπεραιώνεται μέσω του Αττικού νοσοκομείου, όπως γινόταν και τους μήνες του λόκνταουν.

Αντίθετα, τα 200.000 τεστ αντισωμάτων που προμηθεύτηκε το υπουργείο Υγείας, μεταξύ άλλων και για τα νησιά, είναι βέβαιο ότι θα περισσέψουν, καθώς λήγουν πριν από το τέλος Ιουλίου και θα χρειασθεί να αναλωθούν σε μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες, την ώρα που μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν θέλει να εξετασθεί καθώς «δεν πιστεύει ότι υπάρχει κορονοϊός».

Το άνοιγμα της χώρας στον τουρισμό δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς μαζί με το άνοιγμα των σχολείων συγκέντρωσε τις αντιδράσεις παραγόντων του υπουργείου Υγείας αλλά και της επιτροπής λοιμωξιολόγων (ο υπουργός Βασίλης Κικίλιας συμφωνούσε με το άνοιγμα). Ο κ. Κικίλιας στηρίζει το σχέδιό του για τα νησιά αφενός σε ένα εκτεταμένο σύστημα αεροδιακομιδών προς κεντρικά νοσοκομεία (Αττικό, Ευαγγελισμός, Σωτηρία, ΑΧΕΠΑ, Αλεξανδρούπολη, Ρίο, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου) και αφετέρου στη λογική της «υιοθεσίας» μεγάλων νησιών-τουριστικών αγορών που δεν έχουν υποδομές, από νοσοκομεία αναφοράς Covid-19. Κάπου εδώ μπαίνει και ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς, με τις ομάδες ιχνηλάτησης, που θα χρησιμοποιήσουν ως κύριο εργαλείο τους το Passenger Locator Form (PLF), ένα έντυπο-φόρμα όπου ο επιβάτης του αεροπλάνου, του πλοίου, του αυτοκινήτου (για τα χερσαία σύνορα) ή του πούλμαν θα γράφει ποιος κάθεται μπροστά και πίσω του, πού ήταν τις τελευταίες 14 μέρες και, το σημαντικότερο, τι επάγγελμα κάνει.

Η συγκέντρωση των στοιχείων αυτών στα 14 αεροδρόμια της Fraport, το αεροδρόμιο Ηρακλείου και το Ελευθέριος Βενιζέλος θα συνδυάζεται με pooling δειγμάτων (κατά το οποίο εξετάζονται μαζί δείγματα από ομάδες ανθρώπων, κι αν βρεθεί κάποιο θετικό, τότε γίνονται μεμονωμένα τεστ για να εντοπιστεί ο ασθενής ανάμεσα στην ομάδα). Αυτά δεν θα γίνονται σε ομάδες 30 ή 50 ατόμων, όπως συνιστά η γνωστότερη έρευνα στο Lancet, αλλά σε μικρότερες. Δύο μέλη της επιτροπής Τσιόδρα είπαν στο inside story ότι θα γίνονται «σε ομάδες των 5 για μέλη της ίδια οικογένειας ή της ίδιας ομάδας ταξιδιωτών, ώστε να αποφεύγεται το ψευδές αρνητικό». Όμως αν εντοπιστεί θετικό δείγμα, τα συνεργεία του ΕΟΔΥ και της πολιτικής προστασίας θα επανέρχονται στους επιβάτες της συγκεκριμένης πτήσης, του οδηγούς ή τους επιβάτες του πλοίου σε ατομικά τεστ.

Στη Μύκονο, όπου όπως αναφέρθηκε την αγορά του αναλυτή των τεστ έχει αναλάβει ο δήμαρχος, σε κάποια φάση ήθελαν να συμμετάσχουν στη χρηματοδότησή του και οι επιχειρηματίες του Alemagou, του κέντρου το οποίο έκλεισε επειδή είχε 75 πελάτες παραπάνω από όσους όριζε το πρωτόκολλο. Η προσφορά τους δεν έγινε δεκτή, καθώς το κράτος θεώρησε ότι αυτό θα έμοιαζε με ένα είδος «ξεπλύματος» της παράβασης.

Έφταιγε όμως η συμπεριφορά των καταστημαρχών, ή ένα πρωτόκολλο που είναι τελείως αταίριαστο με το μοντέλο τουρισμού της Μυκόνου;

Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, όταν δημιουργήθηκε το σκάνδαλο με το μπαρ Alemagou, που τελικά έκλεισε, είχαν ανοίξει τρία μπαρ σε παραλίες της Μυκόνου: ένα γνωστό εστιατόριο-μπαρ στην Ψαρρού, ένα στον Ορνό και το Αlemagou στη Φτελιά. Ο Γιάννης Θεοχάρης, επιχειρηματίας του νησιού, λέει ότι «όσοι παραθεριστές άνοιξαν τα σπίτια τους και οι φιλοξενούμενοί τους έλεγαν ότι δεν είχαν να πάνε κάπου αλλού εκτός από τις τρεις αυτές παραλίες. Όλα τα άλλα μπαρ ήταν κλειστά». Στο πιο γνωστό από τα τρία, στην Ψαρρού, οι ξαπλώστρες έχουν αραιώσει σύμφωνα με τα υγειονομικά πρωτόκολλα αλλά το θέμα είναι τι γίνεται όταν είσαι όρθιος και έχει τελειώσει το μπάνιο. «Το μοντέλο της Μυκόνου, και όχι μόνο, στηρίζεται στην επαφή, το φλερτ, την προσέγγιση» λέει ο Θεοχάρης. «Ε, το φετινό καλοκαίρι αυτό είναι αδύνατο».

Στα σοκάκια της Χώρας, η οποία ούτως ή άλλως ζει από τις κρουαζιέρες, η «αραίωση» είναι σχεδόν αδύνατη στα μαγαζιά υγειονομικού ενδιαφέροντος και ορθάδικα στην καρδιά της Μικρής Βενετίας. Πολλά από τα θέματα αυτά συζητήθηκαν στη συγκέντρωση των επαγγελματιών της εστίασης την περασμένη εβδομάδα στη Μύκονο, στην οποία οι συγκεντρωμένοι εξέφρασαν τους φόβους τους για την επόμενη φορά που θα υπάρξει παραβατική συμπεριφορά. «Ο λόγος είναι απλός» είπε –υπό τον όρο της ανωνυμίας– στο inside story ένας από τους παλιότερους εστιάτορες του νησιού, στη Χώρα. «Το μήνυμα της κυβέρνησης “καθίστε καλά και τηρήστε τα πρωτόκολλα, αλλιώς υπάρχουν και τα τοπικά λόκνταουν” πέρασε απολύτως. Όλοι κατάλαβαν ότι δεν είμαστε μόνοι μας και ότι την επόμενη φορά, με την πρώτη συρροή κρουσμάτων, το νησί θα κλείσει οριστικά για τη σεζόν».

Στο νησί είχαν παρουσιαστεί κατά την περίοδο του λόκνταουν δύο κρούσματα, τα οποία το τοπικό Κέντρο Υγείας διαχειρίστηκε με επάρκεια, οδήγησαν ωστόσο στο άμεσο κλείσιμο όλων των οικοδομών, ακόμα και της επέκτασης του αεροδρομίου της Fraport που σταμάτησε για μερικές εβδομάδες. Παρά την καραντίνα, σε μεγάλες βίλες του νησιού και στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα έγιναν εκείνες τις εβδομάδες πολυπληθή πάρτι, σε κάποια από τα οποία συμμετείχαν νέοι που θα έπρεπε να βρίσκονται σε καραντίνα στην Αθήνα, λόγω της επιστροφής τους από το εξωτερικό.

Λίγα 24ωρα πριν το περιστατικό στην παραλία της Φτελιάς, ένα άλλο περιστατικό συγχρωτισμού έλαβε χώρα σε επώνυμο μπαρ-εστιατόριο της Χώρας με τις σχετικές selfie που αναπαρήχθησαν στα social media, χωρίς όμως να υπάρξουν συνέπειες για τους υπευθύνους του καταστήματος. Σχεδόν ταυτόχρονα, την Πέμπτη 4 Ιουνίου, ακριβώς πριν από το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, συνεταίροι ενός από τα τρία επίμαχα μπαρ συναντιούνταν σε συμβολαιογράφο της Μυκόνου, προκειμένου να συγκροτήσουν νέα εταιρεία, ενόψει των κινδύνων –κλεισίματος ή επιβολής προστίμων– που προοιωνίζονταν για το επερχόμενο τριήμερο.

Μένει να φανεί τι θα υπερισχύσει αυτό το καλοκαίρι: το τουριστικό μοντέλο κάποιων νησιών που βασίζεται στις «στενές επαφές», και για το οποίο κάποιοι επιχειρηματίες φαίνονται διατεθειμένοι να κάνουν πολλά, ή ο φόβος των κυρώσεων;