Σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τοπία των Κυκλάδων, η ομάδα των Micromega Architects (Αλέξανδρος Ζώμας και Μάρα Παπαβασιλείου) υπογράφει την ανακαίνιση μιας κατοικίας στη Μύκονο, προσφέροντας ένα αρχιτεκτονικό αφήγημα που παντρεύει το φυσικό τοπίο με τη γεωμετρία και την υλικότητα.
Το έργο επικεντρώνεται στην αναδιαμόρφωση επιλεγμένων εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, με στόχο τη λειτουργική αναβάθμιση και την αισθητική ενοποίηση, μέσα από έναν διάλογο ανάμεσα στο ακατέργαστο και το επεξεργασμένο.
Κεντρικό στοιχείο της σύνθεσης είναι το μάστερ υπνοδωμάτιο, όπου ο φυσικός βράχος που υπήρχε ήδη στον χώρο αναδεικνύεται σε βασικό πυρήνα του σχεδιασμού. Αντί να απομακρυνθεί ή να καλυφθεί, αντιμετωπίζεται ως βασικό συστατικό του νέου αφηγήματος. Η επιβλητική του παρουσία φέρνει μια αίσθηση βαρύτητας, σχεδόν τελετουργική, προσφέροντας στον χώρο έναν χαρακτήρα αυθεντικό και ταυτόχρονα ήρεμο.
Γύρω από τον βράχο διαμορφώνεται ένα δάπεδο τύπου Paladiana, τοποθετημένο σε κάνναβο -μια σαφής αναφορά στον Ιταλό αρχιτέκτονα Carlo Scarpa και στη σχέση του με το μωσαϊκό ως φορέα σχεδιασμού. Το πάτωμα αποτελείται από μαρμάρινες ψηφίδες 55×75 χιλιοστών, τοποθετημένες με απόλυτη ακρίβεια σε ανοιχτόχρωμη βάση. Η παλέτα των υλικών -Παλλάδιο ανοιχτό και σκούρο, Κάντια- κυμαίνεται σε θερμούς γκρι και κεραμιδί τόνους, συγκεράζοντας το λευκό των Κυκλάδων με τις γήινες αποχρώσεις του ξύλου. Το αποτέλεσμα είναι ένα πεδίο οπτικής τάξης, το οποίο λειτουργεί ως αντίβαρο στην ακανονιστία του βράχου.
Πάνω σε αυτή τη δομή έρχεται να «κάτσει» μια καμπύλη κατασκευή από ξύλο δρυός που φιλοξενεί το κρεβάτι και επιμέρους αποθηκευτικούς χώρους. Η καμπύλη δεν είναι διακοσμητική: λειτουργεί ως αρχιτεκτονικό εργαλείο οργάνωσης, ορίζοντας την κυκλοφορία και την ιεράρχηση του χώρου με φυσικό τρόπο. Το ξύλο, θερμό και φιλόξενο, δημιουργεί αντίθεση με τη σκληρότητα του βράχου, προσφέροντας αίσθηση άνεσης και ζεστασιάς. Στους χώρους υγιεινής, η σχεδιαστική γλώσσα παραμένει καθαρή και απέριττη. Το λευκό κυριαρχεί, ενισχυμένο από ελαφριές μεταλλικές κατασκευές σε bronze τόνους για τις αποθηκευτικές μονάδες, ενώ οι νιπτήρες είναι σμιλεμένοι από μάρμαρο Παλλάδιο, προσφέροντας υφή και στιβαρότητα.
Το έργο εκτείνεται και στον περιβάλλοντα χώρο της κατοικίας, όπου το νερό αποκτά ρόλο σχεδιαστικό. Η πισίνα και τα υδάτινα στοιχεία ακολουθούν τα φυσικά επίπεδα του εδάφους, ενσωματώνοντας καθιστικά άλλοτε εκτός και άλλοτε εντός νερού. Οι καμπύλες τονίζονται με χυτά υλικά, και το μικρομωσαϊκό που επιλέγεται για τις εξωτερικές επιφάνειες προσφέρει ένα διακριτικό φόντο, ολοκληρώνοντας την ενοποίηση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.
Το συνολικό αποτέλεσμα δεν προσπαθεί να επιβληθεί στο τοπίο, αλλά να συνυπάρξει με αυτό. Η ανακαίνιση δεν παρουσιάζεται ως μία επίδειξη μορφολογικής ευρηματικότητας, αλλά ως μια χειρονομία ακρίβειας και ευαισθησίας απέναντι στον τόπο, το φως και την ύλη. Ο βράχος, ο κάνναβος και η καμπύλη δεν είναι μόνο στοιχεία σχεδιασμού -είναι συμβολικά εργαλεία που συγκροτούν ένα έργο βαθιά στοχαστικό και ταυτόχρονα απολύτως σύγχρονο.
Ποια είναι η γενική κατάσταση στο “νησί των ανέμων”
Η αρχιτεκτονική της Μυκόνου, όταν παραμένει αυθεντική και απαλλαγμένη από τουριστικές υπερβολές, αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα τοπικής σοφίας. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική που γεννήθηκε οργανικά μέσα από τις ανάγκες του τόπου και της καθημερινότητας, συνδυάζοντας λειτουργικότητα, οικονομία μέσων και βαθιά αισθητική δύναμη. Είναι μια γλώσσα λιτή αλλά ποτέ φτωχή, απλή χωρίς να είναι απλοϊκή, και ποιητική χωρίς να γίνεται φλύαρη.
Οι καθαροί, κυβιστικοί όγκοι, οι λευκές επιφάνειες και οι απαλές καμπύλες γωνίες δημιουργούν ένα παιχνίδι φωτός και σκιάς που μεταβάλλεται διαρκώς. Το λευκό χρώμα δεν επιλέγεται μόνο για αισθητικούς λόγους, αλλά αντανακλά τη θερμότητα και βοηθά στη δροσιά των εσωτερικών χώρων, ενώ οι όγκοι ακολουθούν τη μορφολογία του εδάφους, σχεδόν σαν να έχουν αναδυθεί φυσικά από το τοπίο. Υπάρχει μια ευφυής ελαστικότητα στη γεωμετρία και μια οργανική αρμονία μεταξύ κατοικίας και περιβάλλοντος.
Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, η αρχιτεκτονική ταυτότητα του νησιού έχει αλλοιωθεί σημαντικά από την πίεση του τουρισμού και την εμπορευματοποίηση της εικόνας του. Πολλές νέες κατασκευές μιμούνται επιφανειακά τις μορφές της κυκλαδίτικης παράδοσης, χωρίς να κατανοούν το λειτουργικό ή ποιητικό της υπόβαθρο. Το αποτέλεσμα είναι συχνά μια καρικατούρα της παράδοσης, με «λευκά κουτιά» που φορούν τον μανδύα της τοπικότητας, αλλά δεν συνομιλούν ουσιαστικά με το τοπίο ή το φως.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν εξαιρέσεις, και σε αυτές ανήκει το έργο των Micromega Architects. Εκεί, βλέπουμε μια διαφορετική στάση: σύγχρονα υλικά και μορφές που ενσωματώνονται με σεβασμό στο κυκλαδίτικο τοπίο, αναγνωρίζοντας τις αξίες του παρελθόντος χωρίς να τις αντιγράφουν μηχανικά. Είναι μια προσέγγιση που δεν αναπαράγει το παραδοσιακό, αλλά το μεταφράζει σε μια νέα γλώσσα, εξελίσσοντάς το. Η Μύκονος βρίσκεται σήμερα σε ένα αρχιτεκτονικό σταυροδρόμι. Ανάμεσα στην αυθεντικότητα και την υπερβολή, καλείται να επιλέξει αν θα συνεχίσει να επενδύει σε μια ρηχή αναπαραγωγή εικόνων ή αν θα αναζητήσει μια νέα, ουσιαστική ισορροπία ανάμεσα στον τόπο, το φως και την αρχιτεκτονική έκφραση.
Φωτογραφίες: Micromega Architecture & Strategies
www.micromega.gr
